Azərbaycan Respublikası Prezidentinin “Xurşidbanu Natəvanın 190 illiyinin qeyd edilməsi haqqında” 2022-ci il 14 mart tarixli Sərəncamının icrasını təmin etmək məqsədilə Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin və Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrının təşkilatçılığı ilə cari ilin oktyabrın 2-də görkəmli Azərbaycan bəstəkarı, Xalq artisti, Dövlət mükafatı laureatı Vasif Adıgözəlovun “Natəvan” operasının tamaşası keçirilmişdir.
Tamaşada Xan qızının həyat və yaradıcılığı öz əksini tapmış, bir şairə, dövlət xadimi və ana kimi onun bənzərsiz obrazı yaradılmışdır.
Opera tamaşası ilk dəfə 2003-cü ildə Azərbaycan və Özbəkistanın Xalq artisti, rejissor Firudin Səfərov tərəfindən səhnəyə qoyulmuşdur (libretto müəllifi – Nazim İbrahimov, şeirlərin müəllifi Rüzgar Əfəndiyeva), Tamaşanın musiqi rəhbəri və dirijoru - Xalq artisti, professor Yalçın Adıgözəlov, quruluşcu rəssamı – Xalq artisti, Dövlət mükafatı laureatı Rafiz İsmayılov, rəqslərin quruluşcusu – Xalq artisti Tamilla Şirəliyeva, xormeyster – Əməkdar incəsənət xadimi Sevil Hacıyevadır. Bir neçə il ərzində səhnədə olmayan operanı bu dəfə Əməkdar incəsənət xadimi rejissor Hafiz Quliyev təqdim etmişdir.
Tamaşada teatrın təcrübəli solistləri (Azər Zeynalov-Xasay bəy, Cahangir Qurbanov-Xasay bəyin əmisi, Tural Ağasıyev-Qara paltarlı, Təyyar Bayramov-Xanəndə) ilə yanaşı gənc vokalçılar da yer almışlar. Böyük Britaniya Kral Musiqi Akademiyasının məzunu, vokalçıların beynəlxalq müsabiqələrinin laureatı Selcan Nəsibli-Natəvan, aparıcı solistlər Taleh Yahyayev-Qasım bəy Zakir, Mahir Tağızadə-Aleksandr Düma, Fəhmin Əhmədli-Hacı Abbas Agah, Rəvanə Əmiraslanlı-Xanəndə qız partiyalarında çıxış etmişlər.
Qeyd etmək lazımdır ki, opera anşlaqla keçmiş və tamaşaçıların böyük marağına səbəb olmuşdur. Tamaşada Xan qızı Xurşidbanunun obrazı ilə yanaşı, o dövrdə Qarabağda baş verən ictimai-siyasi hadisələrə də geniş yer verilmiş və bu günümüzlə səsləşən mövzuya toxunulmuşdur. Belə ki, tamaşanın sonunda Natəvanın dilindən səslənən – “İndi Şuşa azaddır! Mənim ruhum onu qoruyur... Azərbaycan əsgəri Şuşanı azad etdi. Var olsun zəfərimiz!” kimi ifadələr tamaşa zalında əsl coşqu yaratmış və alqışlarla qarşılanmışdır.
